Uitgelicht
Van kinderdorp naar de gemeenschap
SOS Kinderdorpen gelooft in de kracht van familie. Maar ook in de kracht van de gemeenschap. Het is gezond voor kinderen om op te groeien in een gewone buurt in het midden van de gemeenschap, waar ze spelen met buurtkinderen van buiten de SOS families en meedraaien in het gemeenschapsleven. Steeds vaker verplaatsen wij onze SOS familiehuizen daarom van het kinderdorp naar de gemeenschap.
Elk kind, waar ook ter wereld, moet kunnen opgroeien in een liefdevolle, sterke familie en een veilige omgeving. Dat is de ambitie van SOS Kinderdorpen. Hier geven we onder andere invulling aan met onze familiegerichte zorg in SOS familiehuizen. Kinderen die hun ouders zijn verloren of voor wie het (tijdelijk) niet in hun belang is om bij de eigen familie op te groeien, bieden we met dit programma familiegerichte opvang aan binnen een SOS familie of pleegfamilie. De kinderdorpen zijn van oudsher de bekende plek hiervoor. Maar de laatste jaren verplaatsen we onze SOS familiehuizen steeds vaker van het kinderdorp naar een nabijgelegen gemeenschap. Dit is in lijn met bepalingen van het VN Kinderrechtenverdrag, dat de wens heeft alle vormen van institutionele zorg om te buigen naar gemeenschapsgerichte zorg.
Sociale interactie
Opgroeien in de gemeenschap is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. “Alhoewel de kinderen in het SOS kinderdorp een heel goed leven hebben, missen ze met name de sociale interactie met kinderen buiten het dorp”, vertelt Marjon Durang, programmamanager van SOS Kinderdorpen. “Hierdoor leren ze niet de sociale vaardigheden die nodig zijn om zich op latere leeftijd staande te houden in de maatschappij.” In de transitie van SOS familiehuizen van kinderdorp naar gemeenschap, zijn er twee opties. “De eerste is dat er een nieuwe SOS familie direct in de gemeenschap wordt geplaatst, uiteraard in goed overleg met de familie. Een tweede optie is dat we een SOS familie vanuit een kinderdorp naar de gemeenschap verhuizen. Dit laatste is waar we nu vooral op focussen.” De huizen van het kinderdorp die dan vrijkomen, worden ingezet voor de opvang van kinderen die urgente zorg nodig hebben. “Dit kunnen bijvoorbeeld slachtoffers zijn van huiselijk geweld, meisjes die ongewenst zwanger zijn of kinderen die op straat leven. De opvang is tijdelijk, intussen wordt gekeken naar passende zorg.”
Gemeenschapsleven
In het verhuisproces worden SOS verzorgers intensief betrokken bij het zoeken van een huis en een geschikte school voor de kinderen. Ook worden zij goed voorbereid om geheel zelfstandig, dus ook buiten het kinderdorp, goed voor de kinderen te kunnen zorgen. Zij moeten nu bijvoorbeeld ook hun eigen geldzaken regelen en een boodschappenplanning maken. “We stimuleren SOS moeders ook om actief deel te nemen in het gemeenschapsleven”, vervolgt Marjon. “Dat is gelijk een mooie kans om hun kennis en ervaring over onderwerpen als kinderrechten en het belang van onderwijs, te ventileren tijdens vergaderingen in de gemeenschap.”
Edricio (rechts) is blij met de verhuizing
Nieuwe vrienden en spelletjes
SOS moeder Zelia in Mozambique is nog regelmatig verbaasd als zij Edricio gadeslaat. Van een timide jongetje is hij veranderd in een vrolijke veertienjarige knapperd vol energie en levenslust. Een verschil van dag en nacht met de jongen die negen jaar geleden in het kinderdorp kwam. Zelia: “Ik ben er trots op dat mijn zorg en liefde hem zoveel goed heeft gedaan. Toen ik Endricio voor het eerst zag, was hij ondervoed en zat hij onder de wonden.”
Edricio was vijf toen hij met zijn twee broers vanuit een lokaal weeshuis bij Zelia in huis kwam. Voor die tijd leefden de drie jongens op straat, omdat ze bij hun oma niet genoeg te eten kregen. Edricio’s moeder stierf toen Edricio nog heel jong was. Hij kan zich haar niet herinneren, maar is dol op zijn SOS moeder: “Mama Zelia is lief en kan ook nog eens heel goed koken. Ze heeft mij geleerd hoe ik mezelf moet wassen, hoe ik mijn tandenpoets en hoe ik mijn kamer schoonhoud. En ze zorgt ervoor dat ik naar school kan.”
Edricio’s leven veranderde ingrijpend toen hij in het SOS kinderdorp kwam. Eindelijk kon hij gewoon kind zijn, zonder zich zorgen te hoeven maken over eten of veiligheid. Maar, sinds kort woont Edricio met zijn SOS familie in de naburige gemeenschap en dat is nóg beter. Ze zijn er al helemaal geïntegreerd. Edricio: “Ik ben blij met de verhuizing. Voordat ik hier woonde, had ik alleen maar vrienden in het SOS kinderdorp. Nu heb ik hier ook vrienden. Zij hebben me al heel veel nieuwe spelletjes geleerd en komen vaak bij mij en mijn broers op bezoek. We wonen in een fijn huis met coole buren.” Edricio gaat op zijn nieuwe woonplek ook naar een nieuwe school. Zijn favoriete vakken zijn Portugees en maatschappijleer.
“We stimuleren SOS moeders ook om actief deel te nemen in het gemeenschapsleven.”
- Marjon Durang, programmamanager van SOS Kinderdorpen
Marjon Durang is programmacoördinator voor de landen Guinee Bissau en Ghana
Kinderen voelen zich thuis
Marjon is enthousiast over de ontwikkeling. “We hebben heel veel kinderen die eerder in een kinderdorp woonden en nu in de gemeenschap opgroeien, gevraagd naar hun ervaring. Bijna alle kinderen geven aan dat ze nu veel meer meedoen aan activiteiten in de community, niet langer alleen maar ‘kinderdorpvrienden’ hebben, vaker afspreken met vrienden en veel vaker bij vrienden thuiskomen. Hoewel het kinderdorp een veilige en fijne plek voor hen was, voelden kinderen er toch een afstand tot de gemeenschap. Nu voelen ze zich in die gemeenschap juist thuis.”
Kwasi (midden) met zijn SOS familie
Zoveel te zien en te beleven
SOS moeder Agnes in Ghana verhuisde eind 2020 met haar acht kinderen van het kinderdorp naar een familiehuis in de gemeenschap. “De kinderen en ik wilden dolgraag in de gemeenschap wonen om te proeven van het leven daar”, vertelt Agnes. “De kinderen waren goed voorbereid op de verhuizing. We hebben hen steeds betrokken bij belangrijke beslissingen, zoals in welke buurt we wilden gaan wonen en naar welke school ze zouden gaan. Daardoor hebben ze zich snel aan de nieuwe omgeving kunnen aanpassen. Ook de buren ontvingen ons heel goed en de kinderen maakten snel nieuwe vriendjes.”
De twaalfjarige Kwasi is enthousiast over zijn nieuwe buurt. “Het leven hier is interessant. Er is zoveel te zien en te beleven! En ik heb al veel nieuwe vrienden gemaakt, ook op mijn nieuwe school”, vertelt hij stralend. In januari 2021, na de lockdown, gingen de scholen weer open. Kwasi en zijn broers en zussen zijn dolblij dat ze weer naar school mogen. “Mijn droom is om de beste van de klas te worden zodat ik naar het Hermann Gmeiner College kan gaan en dan door kan stromen naar de universiteit. Ik wil later leraar Engels worden.”
SOS moeder Agnes ziet dat de integratie in het gemeenschapsleven goed is voor de ontwikkeling van haar kinderen. “Hier gaan ze met veel verschillende mensen om, waar ze veel van kunnen leren. Uiteraard houden ze ook contact met hun oude vrienden uit het kinderdorp. We gaan er nog regelmatig op bezoek en ze spreken hun vrienden via de telefoon.” Het leven in de gemeenschap geeft Agnes de gelegenheid een zelfstandiger gezinsomgeving te creëren. “In mijn familie is eenheid en liefde van groot belang. Dat creëert sterke banden en zorgt voor respect naar elkaar. Het lijkt wel of we die familiebanden nu we op ‘onszelf’ wonen, nog sterker voelen.”